Παροιμίες Καρέν

Οι Καρέν είναι ένα ετερόκλητο συνονθύλευμα φυλών που ζούνε στα βουνά της ΝΑ Ασίας, με διαφορετικούς βαθμούς ενσωμάτωσης στα κράτη της περιοχής. Οι φυλές αυτές κάποτε τσουβαλιάστηκαν όλοι μαζί από τις τοπικές κυβερνήσεις και, για πολιτικούς λόγους, απέκτησαν τον επίσημο χαρακτηρισμό «Καρέν». Εδώ μπορείτε να διαβάσετε λίγα πράγματα γι’ αυτούς.

Παρακάτω είναι ένα σύνολο παροιμιών από μια φυλή Καρέν κάπου σε μια από τις αμέτρητες ρεματιές της ΝΑ Ασίας. Δεν ξέρω πώς να το αποδώσω στα ελληνικά, «παροιμίες» είναι η καλύτερη έκφραση, όμως φοβάμαι ότι η λέξη παραπλανά. Στη γλώσσα Καρέν λέγονται Τα ή Μπο Τα. Με λίγα λόγια, όταν θες να τονίσεις μια ιδιαίτερη κατάσταση, κάτι που ξεφεύγει από τα καθημερινά, θα χρησιμοποιήσεις ένα από τα παραδοσιακά Τα (όπως ακριβώς κι εμείς χρησιμοποιούμε στίχους από τραγούδια, μαντινάδες ή γνωμικά). Τα περισσότερα Τα που μάζεψα παρακάτω είναι από αυτό το paper. Πιστεύω πως πέτυχα μια καλή μεταφορά τους στα ελληνικά:

To πλανερό τραγούδι του γρύλλου, η πλανερή φωνή δίπλα στ’ αυτί σου 

Το ρέμα αρνιέται την πηγή του, το κορίτσι αρνιέται το αγόρι που της έδωσε ένα φυλαχτό 

Ο βράχος φράζει το ρέμα, το νερό θα τον πετάξει 

Αν κρατάς το κεφάλι της κόμπρας σε μια διχάλα, μην το αφήσεις γιατί θα σε δαγκώσει 

Τα κουνέλια δε ρωτάν πού είναι ο δρόμος, του κεφαλιού τους κάνουν και χάνονται 

Μην πας ν’ αναπνεύσεις μέσα από ξένες μύτες 

Να φας την ουρά της σαύρας, να φας τις κακίες και τις κατάρες του κόσμου 
(Το μετέφρασα έτσι, με τις «σαύρες» εδώ εννοούν τα water monitors, τις μεγαλύτερες σαύρες του κόσμου)

Έφαγα την ουρά της σαύρας, καίγομαι και πνίγομαι 
(«σαύρα» = monitor)

Όταν δεις τ’ αχνάρια, κοκκορεύεσαι. Όταν όμως δεις αυτόν που άφησε τ’ αχνάρια, το βουλώνεις 
(Αυτό μου θυμίζει πολύ την ιστορία του Αισώπου με τον Κυνηγό και τον Ξυλοκόπο, «μόνο ίχνη λιονταριού σου ζήτησα να μου δείξεις, όχι το ίδιο το λιοντάρι!»)

Αν δε βράσει το νερό, δε λυγάει η ουρά του ψαριού 
(κάτι σαν αυτό που λέμε κι εμείς, στη βράση κολλάει το σίδερο)

Μαζί θα φάμε τα ξινά 
(δηλ, θα περάσουμε τις δυσκολίες μαζί)

Τρώνε από το ίδιο πιάτο 

Αν παγιδεύτηκες κάτω από τον πεσμένο κορμό, δεν μπορείς να κάνεις και πολλά 

Στην πλημμύρα και την πυρκαγιά, θα κρυφτούμε οι δυο μας στον βλαστό της αγριομπανανιάς 
(ο βλαστός της αγριομπανανιάς δεν καίγεται στη φωτιά)

Ο παππούς έκρυψε τον κορμό του δέντρου που έκοψε, ο παππούς κάτι σκαρώνει 

Οι νέοι ξεχορταριάζουν τα χωράφια των μεγαλυτέρων, οι μεγαλύτεροι τα χωράφια των νέων 
(Όταν καλλιεργείς μέσ’ στη ζούγκλα, το ξεχορτάριασμα είναι το πιο σημαντικό κομμάτι καθότι οι καλλιέργειες ταχύτατα γεμίζουν ζιζάνια)

Τα λεφτά τα βάζουν στα μάτια και στην καρδιά του νεκρού κατά την κηδεία